សៀមរាប: មនុស្សម្នាស្ទើរពេញពិភពលោកដែលបានមកដល់ប្រទេសកម្ពុជា ទាំងអ្នកបុរាណវិទ្យា អ្នកនរវិទ្យា អ្នកប្រវត្តិវិទ្យា មគ្គុទេសនក៍ទេសចរណ៍ ព្រមទាំងភ្លៀវទេសចរ នាំគ្នាឆ្ងល់ទាក់ទង់នឹងទៅនឹងជីវភាពនៃការរស់នៅរបស់មនុស្សសម័យដើម ជាពិសេសគឺមនុស្សដែលរស់នៅក្នុងសម័យកសាងប្រាសាទអង្គរវត្ត មានកម្លាំងពលំ និងការច្នៃប្រឌិតខ្ពស់។

អាថ៌កំបាំងទាំងនោះ ត្រូវបានបើកបង្ហាញបន្តិចម្តងៗ តាមរយ:ការស្រាវជ្រាវរបស់អ្នកប្រាជ្ញខ្មែរ និង អ្នកប្រាជ្ញ ការធ្វើកំណាយស្រាវជ្រាវអំពី ការតាំងទីលំនៅរបស់ប្រជាជននាសម័យអង្គរនៅភាគអាគ្នេយ៍ក្នុងប្រាសាទអង្គរវត្ត ដោយក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវអាជ្ញាធរជាតិអប្សរាសហការជាមួយសាកលវិទ្យាល័យស៊ីដនីក្នុងគម្រោងមហានគរ (The Greater Angkor Project) ។ នេះជាការលើកឡើងរបស់លោកស្រីបណ្ឌិត Allison Carter ក្នុងសិក្ខាសាលានៅសាលសិក្សាលលៃនៃមជ្ឈមណ្ឌល បណ្តុះបណ្តាលអង្គរ-អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា នៅព្រឹកថ្ងៃទី១០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៦កន្លងទៅនេះ។

សិក្ខាសាលាដែលបានទាញចំណាប់អារម្មណ៍អ្នកចូលរួមយ៉ាងច្រើនកុះករ ពីសំណាក់អ្នកស្រាវជ្រាវ មគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍ និងក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាន បានធ្វើឡើងប្រកបដោយភាពជោគជ័យ និងទទួលបានការអបអរសាទរយ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់អ្នកចូលរួមស្តាប់។ ក្នុងសិក្ខាសាលានោះ បានបង្ហាញអំពីលទ្ធផលបឋមដែលបានមកពីកំណាយស្រាវជ្រាវអំពីការតាំងទីលំនៅរបស់ប្រជាជននាសម័យអង្គរនៅភាគអាគ្នេយ៍ក្នុងប្រាសាទអង្គរវត្ត។

សិក្ខាសាលានោះ ដែលបានបង្ហាញពីលទ្ធផលនៃកំណាយការស្រាវជ្រាវ ដោយរកឃើញនូវអំបែង ឬបំណែកដែលជាគ្រឿងសម្ភារ:ប្រើប្រាស់ជាប្រចាំថ្ងៃជាច្រើនប្រភេទដូចជា បំណែកចានប្រភេទសេរ៉ាមិច ដែលនាំចូលមកពីប្រទេសចិន កុលាលភាជន៍ ចានខ្មែរ ក្បាច់ចម្លាក់ ថូ និងគ្រាប់ធញ្ញជាតិមួយចំនួនដូចជា សម្បកគ្រាប់ស្រូវ និងសម្បកក្រូចថ្លុងជាដើម។ គ្រឿង សម្ភារ: និងធញ្ញជាតិទាំងនេះជាវត្ថុតាង ដែលបង្ហាញពីជីវភាពរស់នៅ និងការតាំងទីលំនៅរបស់មនុស្សនៅភាគអាគ្នេយ៍នៃប្រាសាទអង្គរវត្តក្នុងសម័យសតវត្សទី១០ ដល់ទី១៤។

លោកស្រីបណ្ឌិត Allison Carter បានលើកឡើងថា បើតាមវត្ថុតាងដែលបានមកពីកំណាយនេះ អាចសន្និដ្ឋានថា មនុស្សក្នុងសម័យនោះ មានការរស់នៅក្ខណ:ជាពួកក្រុម នៅលើទីទួល សាងសង់ផ្ទះជាជួរ ហើយច្រើនតែមានគូទឹកព័ន្ធជុំវិញ ឬមានស្រះនៅខាងមុខផ្ទះ មុខរបរចិញ្ចឹមជីវិតជាប្រចាំថ្ងៃគឺធ្វើឡ ដែលបម្រើឱ្យវិស័យសិប្បកម្ម មានការធ្វើចាន ក្បាច់ចម្លាក់ ថូជាដើមនិង ចិញ្ចឹមសត្វពាហន: ជ្រូក មាន់ទា គោក្របី ដំរី សេះ សម្រាប់បម្រើឱ្យ វិស័យកសិកម្ម ដាំបន្លែ និងមានការបរបាញ់សត្វ ដើម្បីធ្វើជាចំណីអាហារទៀតផង។

គួរបញ្ជាក់ថា លោកស្រីបណ្ឌិត Allison Carter ជនជាតិអាមេរិក ជាសាស្ត្រាចារ្យនៃនាយកដ្ឋានមនុស្សសាស្ត្រក្នុងសាកលវិទ្យាល័យ Ilinois នៃរដ្ឋ Urban-champaign សហរដ្ឋអាមេរិក និងជាប្រធានក្រុមកំណាយស្រាវជ្រាវ អំពីការតាំងទីលំនៅរបស់ប្រជាជននាសម័យអង្គរនៅភាគអាគ្នេយ៍ក្នុងប្រាសាទអង្គរវត្ត តាំងពីឆ្នាំ២០១៣ដល់រហូតដល់ឆ្នាំ២០១៥៕