ទីក្រុងឡាអេ: តុលាការអចិន្ត្រៃយ៍នៃអាជ្ញាកណ្តាល (PCA) បាននិយាយកាលពីថ្ងៃសុក្រនេះថា ខ្លួនមិនមែនជាអង្គការសហប្រជាជាតិនោះទេ តែខ្លួនជាអ្នកផ្តល់សេវាកម្មចុះបញ្ជីឈ្មោះតែមួយគត់ប៉ុណ្ណោះ នៅសាលាក្តីអាជ្ញាកណ្តាលរឿងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ នេះបើយោងតាមការចេញផ្សាយដោយសារព័ត៌មានចិនស៊ិនហួ នៅថ្ងៃទី១៦ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៦នេះ។
តុលាការនេះនេះ បានបង្កើតឡើងនៅក្នុងសំណើឯកតោភាគីរបស់អតីតរដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីន កាលពីថ្ងៃអង្គារ បានប្រគល់ពានរង្វាន់ដ៏ឈឺចាប់មួយទៅឲ្យរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង ពោលគឺការកាត់ក្តីឲ្យហ្វីលីពីនឈ្នះចិន នៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
លោកស្រី Judith Levine ទីប្រឹក្សាច្បាប់ជាន់ខ្ពស់ PCA បាននិយាយថា តុលាការនេះបានបម្រើការងារបញ្ជីឈ្មោះនៅក្នុងជម្លោះអន្តររដ្ឋក្រោមឧបសម្ព័ន្ធទី VII នៃអនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិ ស្តីពីច្បាប់សមុទ្រ (UNCLOS) លោកស្រីបានបន្ថែមថា សាលាក្តីនេះគួរតែកំណត់នីតិវិធីរបស់ខ្លួន។ ហើយបញ្ហាអធិបតេយ្យភាពនៅក្រោមច្បាប់ UNCLOS គឺហួសពីយុត្តាធិការរបស់សាលាក្តីអាជ្ញាកណ្តាលនេះ។ ការតែងតាំងអាជ្ញាកណ្តាលនេះ ត្រូវបានធ្វើឡើងបើយោងតាមឧបសម្ព័ន្ធ UNCLOS VII។
លោកស្រីបានពន្យល់ថា ភាគីទាំងពីរនៃជម្លោះមានសិទ្ធិទទួលបានតែងតាំងអាជ្ញាកណ្តាល។ អាជ្ញាកណ្តាលសមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលចិនបានរំលឹកឡើងវិញថា ខ្លួននឹងមិនចូលរួមនៅក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីន ដែលបានតែងតាំងអាជ្ញាកណ្តាលអាល្លឺម៉ង់ លោក Rudiger Wolfrum និងអាជ្ញាកណ្តាលចំនួនបួនផ្សេងទៀត ត្រូវបានតែងតាំងដោយលោក Shunji Yanai របស់ប្រទេសជប៉ុន បន្ទាប់មកប្រធានតុលាការអាជ្ញាកណ្តាលដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុង Hamburg នៃច្បាប់លំហរសមុទ្រ (ITLOS) ។
សាលាក្តីអាជ្ញាកណ្តាលសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលបានបង្កើតនៅថ្ងៃទី២១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៣ ត្រូវបានតែងតាំងការិយាល័យអន្តរជាតិនៃ PCA ដើម្បីបម្រើជាបញ្ជីឈ្មោះសម្រាប់កិច្ចដំណើរការនីតិវិធីនេះ។ ក្នុងនាមជាបញ្ជីឈ្មោះមួយ PCA បានធ្វើការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុនៃរឿងក្តីដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រមូលទូទាត់ពីភាគីទាំងពីរនិងការបង់ថ្លៃទៅឲ្យអាជ្ញាកណ្តាល, អ្នកជំនាញ, អ្នកគាំទ្រផ្នែកបច្ចេកទេស និងកាសែតតុលាការ (ក្រឡាបញ្ជី) ក្នុងចំណោមអ្នកដទៃទៀត។
នៅក្នុងករណីសមុទ្រចិនខាងត្បូងដោយសារតែជំហររបស់ចិននៃការមិនរួមចំណែកហ្វីលីពីនបានបង់ប្រាក់ភាគហ៊ុនរបស់ភាគីទាំងពីរ ដើម្បីឱ្យអាជ្ញាកណ្តាលអាចដំណើរការទៅបាន។ បើយោងតាម “វិធានការនៃនីតិវិធី” នៃសាលាក្តីនេះ មុខងារនៃបញ្ជីឈ្មោះនេះផងដែរ រួមបញ្ចូលទាំងការរក្សាបាននូវបណ្ណសារនៃកិច្ចដំណើរការនីតិវិធីអាជ្ញាកណ្តាល, ការផ្តល់សេវាដែលបានចុះបញ្ជីសមរម្យជាការដឹកនាំដោយសាលាក្តីនេះ បានបោះពុម្ពសៀវភៅអំពីអាជ្ញាកណ្តាលនិងចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍និងការរៀបចំសវនាការ នៅវិមានសន្តិភាព និងអាសនៈនៃ PCA នេះ។
លើទំនាក់ទំនងរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ PCA នេះ លោកស្រី Levine បានបញ្ជាក់ថា ទោះបីជាវាត្រូវបានដាក់នៅក្នុងបរិវេណដូចគ្នាជាមួយនឹងតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ដែលហៅកាត់ថា ICJ ដូច្នេះ PCA គឺមិនមែនជាអង្គការសហប្រជាជាតិនោះទេ។ PCA គឺជាអង្គការអន្តររដ្ឋាភិបាល ដែលមុនអង្គការសហប្រជាជាតិនិងឯករាជ្យនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ។ PCA ត្រូវបានបង្កើត ឡើងដោយអនុសញ្ញាឆ្នាំ១៨៩៩ សម្រាប់ការដោះស្រាយជម្លោះនៅតំបន់ប៉ាស៊ីហ្វិកនិងជម្លោះអន្តរជាតិផងដែរ។ ប្រទេសចិនបាន ក្លាយជារដ្ឋសមាជិក PCA នេះ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩០៤។
PCA មានឋានៈជាអ្នកសង្កេតនៅឯអង្គការសហប្រជាជាតិនិងគណៈប្រតិភូចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំដែលមាន PCA នៅក្នុងមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិនិងការចរចាសន្ធិសញ្ញាពហុភាគីរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។
វាមិនមានការយល់ច្រឡំក្នុងចំណោមសាធារណជនថា ពានរង្វាន់នៅក្នុងករណីនេះត្រូវបានធ្វើឡើងដោយ សាលាក្តីដែលគាំទ្រដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ ឬសូម្បីតែ សាលាក្តីនេះជារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដោយសារតែការយល់ច្រឡំរបាយការណ៍របស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមួយចំនួន។
តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ (ICJ) ដែលជាតុលាការសំខាន់នៃអង្គការសហប្រជាជាតិបានចេញជូនដំណឹងមួយនៅលើគេហទំព័ររបស់ខ្លួន ដើម្បីបញ្ជាក់ថា ខ្លួនគ្មានអ្វីទាំងអស់ដែលត្រូវធ្វើជាមួយនឹងករណីនេះ មានន័យ ICJ មិនជាប់ពាក់ព័ន្ធដោះស្រាយរឿងជម្លោះនៅ សមុទ្រខាងត្បូងនោះទេ ពោលគឺមានតែ តុលាការអចិន្ត្រៃយ៍នៃអាជ្ញាកណ្តាល (PCA) ដែលបានធ្វើការងារលើកិច្ចការនេះ ប៉ុន្តែទីតាំងគឺនៅក្នុងបរិវេណជាមួយគ្នានៅទីក្រុងឡាអេ ប្រទេសហូឡង់ ដូច្នេះកុំយល់ច្រឡំតទៅទៀត។
បើយោងតាមរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ២០១៥ របស់ PCA បានឲ្យដឹងថា ខ្លួនបានផ្តល់នូវសេវាសម្រាប់ដោះស្រាយជម្លោះដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការចូលរួមប្រទេសជាច្រើន ដូចជា ដោះស្រាយជម្លោះរវាងប្រទេសនិងប្រទេស, ស្ថាប័នរដ្ឋ, អង្គការអន្តរជាតិ និងភាគីវិស័យឯកជន ជាដើម។ ការិយាល័យអន្ដរជាតិរបស់ខ្លួន ឬលេខាធិការដ្ឋាននោះគឺអង្គភាពដែលផ្តល់នូវសេវាបញ្ជីឈ្មោះ ចាប់តាំងពីការគាំទ្រកិច្ចការផ្នែកលេខាធិការដ្ឋានដើម្បីរៀបចំដំណើរការខ្លួន៕
មតិយោបល់