​បន្ទាប់ពីឡាវទើបតែប្រកាសដាក់«ចង្វាក់រាំវង់»ជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌជាតិ ស្រាប់តែភាគីថៃ ក៏បានប្រកាសជាសាធារណ:ថានឹងដាក់របាំអប្សរា និងរបាំព្រះរាជទ្រព្យរបស់ខ្លួន ជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌជាតិរបស់អង្គការយូឌីស្កូផងដែរ។ នេះជាព័ត៌មានរសើបយ៉ាងក្ដៅគគុកទៀតហើយ ក្នុងពេលដែលយុវជនកម្ពុជានៅតែងប់ងល់នឹងសិល្ប:ចម្លងពីប្រទេសទំនើប ជាពិសេសគឺបទបែកស្លុយ ដល់ថ្នាក់លែងខ្វល់ពីសិល្ប:បុរាណរបស់ខ្លួននាពេលចុងក្រោយ។

ភ្លើងកម្សួលជុំវិញការបាត់បង់ចង្វាក់រាំវង់ក្នុងពេលដ៏ខ្លី ទៅឲ្យប្រទេសឡាវនៅមិនទាន់ស្ងប់ផង ដំណឹងនៃបាត់បង់របាំអប្សរា និងរបាំព្រះរាជទ្រព្យ ដែលថៃចម្លងយកទៅប្រើកើតទៀតហើយ ក្នុងពេលដែលសិល្ប:ទាំង៣ប្រភេទនេះ ត្រូវបានគេដឹងថាសុទ្ធតែចេញប្រភពពីកម្ពុជា តាំងពីមានថៃ និងឡាវ នៅលើផែនដី។ បើទោះជារបាំអប្សរា និងរបាំព្រះរាជទ្រព្យ ត្រូវបានកម្ពុជាដាក់ជាសម្បត្តបេតិកភណ្ឌពិភពលោកតាំងពីឆ្នាំ២០០៣ក្ដី តែផ្អែកតាមតាមកម្ពុជាមិនសូវផ្សព្វផ្សាយទូលំទូលាយឲ្យយុវជនខ្លួនឯងបានស្គាល់ ផ្អែកតាមយុវជនខ្មែរខ្លួនឯងវក់វីនឹងចង្វាក់បែកស្លុយដែលមិនមែនជាវប្បធម៍ដើមរបស់ខ្លួនច្រើនជាងនាពេលចុងក្រោយ គឺមិនខុសពីខ្មែរកាន់តែខើចនូវវប្បធម៍បុរាណរបស់ខ្លួននោះទេ ប្រសិនថៃដាក់របាំដែលមានទម្រង់ស្រដៀងនឹងរបាំអប្សរា និងរបាំព្រះរាជទ្រព្យរបស់ខ្មែរទាំងពីរនេះ ជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោកបាន នោះគឺដោយសារតែក្នុងសង្គមថៃ សិល្ប:ទាំងពីរដែលចម្លងពីខ្មែរ មិនទាន់ត្រូវបានទទួលស្គាល់ក្នុងកម្រិតពិភពលោកផង តែបរទេស និងយុវជនថៃគេខ្លួនឯង ស្គាល់ឡើងច្បាស់ពេញផ្ទៃរួចបាត់ទៅហើយ។

មុនពេលវត្តមានបទចម្រៀងបែកស្លុយត្រូវបានបំផុសឡើង គេឃើញសកម្មភាពយុវជនទាំងក្រុង និងស្រែចម្ការចាប់អារម្មណ៍នឹងបទរាំវង់ និងចង្វាក់ប្រពៃណីជាតិរបស់ខ្មែរខ្លាំងណាស់ ដោយម្នាក់បន់ឲ្យតែដល់រដូវចូលឆ្នាំ នឹងរាំជុំគ្នា បង្ហាញភាពថ្លៃថ្នូរនៃចង្វាក់ទាំងនោះផង។ សកម្មភាពរាំបែបប្រពៃណីយ៉ាងរស់រវើកតាំងពីយូរលង់មក បានធ្វើឲ្យអន្តរជាតិមើលឃើញពីគុណតម្លៃ រហូតធ្វើឲ្យប្រទេសក្បែរខាងដែលមានវប្បធម៌ស្រដៀងនឹងកម្ពុជាបន្តចម្លងយកទៅធ្វើជារបស់ខ្លួន ហើយគេថែរក្សា និងផ្សព្វផ្សាយបានយ៉ាងល្អ ដល់ក្មេងៗជំនាន់ក្រោយរបស់គេ ស្របគ្នាដែលខ្មែរបែរជាបំផុស និងបង្វក់នូវបទបែកស្លុយឲ្យយុវវ័យឈ្លក់វង្វេង រហូតបទចម្រៀងប្រភេទជាចង្វាក់ប្រពៃណី ក្មេងជំនាន់ក្រោយស្ដាប់លែងចូលត្រចៀក។ ស្ថានភាពចុងក្រោយ កាន់តែជួយឲ្យប្រទេសជិតខាងប្រឹងរំលេចសិល្ប:បុរាណទាំងនោះ ហើយទីបំផុតភាគីខាងឡាវបានប្រកាសយកចង្វាក់រាំវង្ស ទៅចូលបរតិកភណ្ឌពិភពលោក ហើយថៃ ក៍ប្រកាសយករបាំអប្សរា និង របាំព្រះរាជទ្រព្យ ទៅចូលបរតិកភណ្ឌពិភពលោកដូចគ្នា។ ការប្រកាសដ៍ក្ដៅគគុកនេះ នឹងធ្វើឲ្យកម្ពុជាបាត់បង់សិល្ប:បុរាណទាំង៣ ក្នុងពេលដែលយុជនច្រើននៅឡើយ មិនស្គាល់ច្បាស់ទាំងស្រុងពីប្រភេទ និងទម្រង់សិល្ប:ដែលថៃ និងឡាវត្រៀមដាក់នោះផង ព្រោះតែវត្តមានបទចម្រៀងបែកស្លុយ ដែលបំផុសយ៉ាងខ្លាំងក្លា ដោយផលិតកម្មតូចធំ និងតារាចម្រៀងយុវវ័យផ្ទាល់ រហូតដល់ថ្នាក់ល្ខោន យីកេ ល្ខោនខោន របាំអប្សរា និងរបាំព្រះរាជទ្រព្យជាដើម លែងជាចំណូលចិត្តរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ។ យុវវ័យមិនច្រើននោះទេ ដែលមានចំណូលចិត្តសិល្ប:បុរាណ ក្រោយពីវត្តមានបទចម្រៀងបែកស្លុយលេចឡើង ហើយដោយសារតែការឲ្យតម្លៃហួសហេតុនោះហើយ ដែលកូនខ្មែថបន្តផលិតបទចម្រៀងបែកស្លុយប្រជែងគ្នា រហូតមានបទចម្រៀងខ្លះមានការគាំទ្រដល់ក្រៅប្រទេស ខណ:ដែលក្រុមយុវវ័យភ្លើតភ្លើនបានហៅឱកាសនោះថា ជាមោទនភាពសិល្ប:ជំនាន់ក្រោយ ដោយភ្លេចថាសិល្ប:ដើមរបស់ខ្លួនប្រឈមនឹងត្រូវអ្នកជំនាន់ក្រោយលែងស្គាល់ ហើយប្រទេសដទៃនឹងប្រមូលយកទៅអភិរក្សអស់។

លោកសុះ ម៉ាច បានហៅការដាក់សំណើរទៅកាន់អង្គការយូនីស្កូរបស់ប្រទេសឡាវ និងប្រទេសថៃ ថាជាពេលដែលខ្មែរគួរតែងាកមកគាំទ្រសិល្ប:បុរាណរបស់ខ្លួនវិញ ដើម្បីបង្ហាញក្មេងជំនាន់ក្រោយថាខ្មែរជាម្ចាស់វប្បធម៍ទាំងនោះពិតប្រាកដ មិនមែនមានតែក្នុងឯកសារ។ លោកថាជារឿងសង្វេគបើកូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយស្គាល់តែបទបែកស្លុយ ហើយចង្វាក់រាំវង់ របាំប្រពៃណី របាំព្រះរាជទ្រព្យ និងសិល្ប:ទម្រង់បុរាណផ្សេងទៀត បែរជាស្គាល់ថាជារបស់ប្រទេសមួយផ្សេងទៀត ព្រោះតែគេអភិរក្សបានល្អ។

លោកថៃ នរ:សត្យា រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងវប្បធម៌ បានអះអាងថាឯកសាររស់ ឬមនុស្សរស់ជារឿងសំខាន់ណាស់ សម្រាប់សិល្ប:បុរាណរបស់ខ្លួន។ លោកទទូចឲ្យផលិតករ និងអ្នកបំផុសទម្រង់បទចម្រៀងបែកស្លុយ ត្រូវតែកាត់បន្ថយ ឬ មិនធ្វើទាំងអស់រួមគ្នា ដើម្បីកុំមានជម្រើសដល់ក្រុមយុវវ័យ ហើយធ្វើឲ្យទំពាំងទាំងនោះ ងាកទៅចាប់អារម្មណ៍សិល្ប:សម័យរបស់ជាតិវិញ។ លោកថាអ្វីៗវាធំលើការបំផុស និងផ្សព្វផ្សាយរបស់ផលិតករទាំងនោះច្រើនជាង ដោយលោកបញ្ជាក់ថា បើគ្មានការផលិតបទបែកស្លុយ យុវវជនខ្មែរពិតជាស្ដាប់បទខ្មែរថាពិរោះ ។ លោកថាមិនមែនជាមោទនភាពពិតប្រាកដទេ ដែលខ្មែរអាចធ្វើបទចម្រៀងបែកស្លុយឲ្យបរទេសទទួលស្គាល់ តែមករួមចំណែកឲ្យអ្នកជំនាន់ក្រោយលែងចាប់អារម្មណ៍សិល្ប:បែបបុរាណ៕

នៅលើសង្គមហ្វេសប៊ុក ម្នាក់ៗបានត្រឹមតែបញ្ចេញទស្សន:ថាស្ដាយវប្បធម៌តែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែក្រុមអ្នកចូលចិត្តបទចម្រៀងបែកស្លុយនៅតែបន្តកោតសរសើរ ចែកចាយ និងមានមោទនភាពចំពោះបទចម្រៀងទាំងនោះ ដោយមិនខ្វល់ពីការបាត់បង់សិល្ប:ដ៏ចំណាស់របស់ខ្លួននោះទេ។ អ្នកខ្លះបានទាំងលើកឡើងថាបើគិតតែអភិរក្ស ហើយគ្មានការអភិវឌ្ឍន៍ ក៏មិនអាចធ្វើឲ្យសិល្ប:របស់ខ្មែរឈានឡើង ដែលទស្សន:នេះត្រូវបានគេមើលឃើញថាមិនខុសពីរួមគ្នាជាន់ពន្លិចដល់សិល្ប:ខ្លួនឯងនិងជាការលើកទឹកចិត្ត ឲ្យបទបែកស្លុយមានចរន្តខ្លាំងក្លានៅក្នុងស្រទាប់មហាជន ដោយមិនខ្វល់ពីឥទ្ធិពលអាក្រក់លើវប្បធម៍ជាតិ។

យ៉ាងណាក៍ដោយ របាំអប្សរារបស់ខ្មែរ និង របាំព្រះរាជទ្រព្យរបស់ខ្មែរ ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលជាសម្បត្តិវប្បធម៍របស់ពិភពលោករួចហើយ តាំងពីឆ្នាំ២០០៣ ប៉ុន្តែអ្វីដែលមានការបារម្ភពេលនេះ គឺបើថៃអាចដាក់ទម្រង់របាំអប្សរា និងព្រះរាជទ្រព្យរបស់គេបាន ហើយថៃជាប្រទេសដែលបានអភិរក្សល្អជាខ្មែរ ផ្សព្វផ្សាយខ្លាំងជាងខ្មែរ គឺមិនខុសពីធ្វើឲ្យមជ្ឈដ្ឋានភាគច្រើនយល់ថាថៃជាម្ចាស់វប្បធម៍ និង សមជាប្រទេសដែលមានវប្បធម៍ផូរផង់ តាំងពីយូរលង់ជាងខ្មែរនោះទេ ដោយសារតែកូនខ្មែរ ខ្វះការគាំទ្រទម្រង់សិល្ប:បុរាណរបស់ខ្លួនស្រាប់នោះ ៕