មតិភាគច្រើនបានសន្និដ្ឋានថា​ កំណាព្យខ្មែរមានប្រភពមកពីមូលដ្ឋានឆន្ទៈសំស្រ្កឹត និង បាលី។​ ការអះអាងបែបនេះក៏ជាការសមរម្យម្យ៉ាងដែរ ព្រោះតាំងពីដើមរហូតមកដល់ពាក់កណ្ដាលខាងដើមនៃសម័យអង្គរ យើងពុំទាន់បានរកឃើញឯកសារកាព្យណាមួយ សរសេរជាភាសាខ្មែរទេ។ តាមរយៈសិលាចារឹកយើងបានជួបប្រទះ អត្ថបទកាព្យយ៉ាងច្រើន ប្រកបដោយពាក្យពេចន៍ និងសំនួនវោហារល្អឥតខ្ចោះ ដែលអ្នកប្រាជ្ញបច្ចុប្បន្នទទួលស្គាល់ថា ជាស្នាដៃឯករបស់កវីខ្មែរពិតៗ តែអត្ថបទទាំងនោះសរសេរជាភាសាសំស្រ្ដឹត។ តាមរយៈសិលាចារឹក យើងឃើញគេចារជាភាសាខ្មែរតាំងពី គ.ស.៦១១ (សិលាចារឹកអង្គរបុរី) មកម្ល៉េះ តែជាអត្ថបទពាក្យរាយ។ អត្ថបទពាក្យរាយនេះសរសេរនៅ ពីក្រោមអត្ថបទជាភាសាសំស្រ្កឹតតែគ្រាន់ តែជាបញ្ជីឈ្មោះទាសាទាសី ឬ ដែលជាពលព្រះ និង តង្វាយផ្សេងៗ។ អត្ថបទកាព្យសរសេរជាខ្មែរដែលយើងបានជួបប្រទះដំបូង គឺសិលាចារឹកជ័យនន្ទនៅ គ.ស. ១៧០១។

ប្រវត្តិសាស្រ្ដបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា ខ្មែរជាជនជាតិម្ចាស់ស្រុកមានកំនើតជាយូរលង់ណាស់ហើយ មុនកៅណ្ឌិន្យ នាំអរិយធម៌ឥណ្ឌាមកផ្សព្វផ្សាយ។ ដូចនេះ ខ្មែរពិតជាមានភាសា មានចំរៀង មានកំណាព្យ មានរបាំ តាំងពីមុនឥណ្ឌាចូលមកម្ល៉េះ។ ប្រសិនបើគ្មានវិញ តើក្នុងទំនាក់ទំនង ឬ ការសំដែងមនោសញ្ចេតនាផ្សេងៗ ជនជាតិទាំងនោះយកភាសាអ្វីមកប្រើ?

ភស្ដុតាងឥតប្រកែកបានមួយទៀត គឺកុលសម្ពន្ធជនជាតិភាគតិចខ្លះៗដូចជា ព្នង គួយ ដែលពុំព្រមទទួលអរិយធម៌ឥណ្ឌា រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃគេរក្សាបាន នូវរបាំចំរៀងផ្ទាល់របស់គេ។

តាមរយៈសិលាចារឹក យើងបានប្រទះឃើញ គេប្រើពាក្យខ្លះៗជាភាសាខ្មែរបុរាណ ដូចជាពាក្យ ចំរេង(ចំរៀង) រមំ(រ្មាំ អ្នករាំ) រំ (រាំ) តើក្នុងពេលនោះគេច្រៀងជាភាសាអ្វី? បើអ្នកចំរៀងក្នុងវាំងច្រៀងជាភាសាសំស្រ្កឹត តើប្រជាជនច្រៀងជាភាសាសំស្រ្កឹតដែរឬទេ? អំនះអំណាងទាំងនេះអាចអោយយើងសន្និដ្ឋានបានថា៖ កំណាព្យខ្មែរពិតជាមានប្រភពជាយូរលង់ណាស់មកហើយ តាំងពីមុនឥណ្ឌាចូលមកម្ល៉េះ ឆន្ទៈ សំស្រ្ដឹតគ្រាន់តែជាកត្ដាសំរាប់ពិគ្រោះក្នុងការរៀបចំកែលំអក្បួនកំណាព្យខ្មែរ អោយបានត្រឹមត្រូវប៉ុណ្ណោះ។ ហើយកំណាព្យខ្មែរយើងក៏មានលក្ខណៈប្លែកស្រលះ ពីកំណាព្យសំស្រ្កឹតដែរ។

ប្រភពៈ wikipedia