អង់គ្លេស: អ្នកជំនាញជនជាតិអង់គ្លេសពីរនាក់បានឱ្យដឹងថា សាលាក្តីអាជ្ញាកណ្តាលនៅទីក្រុងឡាអេ នេះមិនគួរយល់ព្រមដើម្បីស្តាប់ករណីសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាឯកតោភាគីផ្តួចផ្តើមដោយប្រទេសហ្វីលីពីនប្រឆាំងនឹងប្រទេសចិន។ នេះបើយោងតាមការចេញផ្សាយដោយសារព័ត៌មានចិនស៊ិនហួ នៅថ្ងៃទី១៣ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៦នេះ។

រដ្ឋាភិបាលរបស់អតីតប្រធានាធិបតីហ្វ៊ីលីពីនលោក បេនីញ៉ូ អាគីណូ III (Benigno Aquino III) បានដាក់ពាក្យប្តឹអាជ្ញាកណ្តាលប្រឆាំងទៅនឹងប្រទេសចិននៅឆ្នាំ២០១៣ ដែលមិនអើពើនឹងកិច្ចព្រមព្រៀងនេះរបស់ប្រទេសនេះ បានឈានដល់ការប្តឹងប្រទេសចិននៅលើការដោះស្រាយជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងរបស់ខ្លួនតាមរយ:ការចរចាទ្វេភាគី។

លោក Stephen Perry ប្រធានក្រុមក្លឹប 48 Group Club បានផ្តល់ បទសម្ភាសន៍ជាមួយស៊ីនហួរនាពេលថ្មីៗនេះ បាននិយាយថា មានការរំពឹងទុកនាពេលបច្ចុប្បន្ននៅវិបត្តិសមុទ្រចិនខាងត្បូងបានជូនដំណឹងដោយសេចក្តីសម្រេចរបស់អាជ្ញាកណ្តាលតុលាការដើម្បីស្តាប់ពាក្យបណ្តឹងភាគីតែមួយដើម្បីជាផ្នែកមួយនៃសមុទ្រចិនខាងត្បូង។

អាជ្ញាកណ្តាលត្រូវបានកំណត់នៅក្នុងវចនានុក្រមដែលជាជម្លោះដែលជាកន្លែងដែលភាគីបានឯកភាពគ្នាដើម្បីដោះស្រាយវាដោយអាជ្ញាកណ្តាលមួយនេះ។ ច្បាស់ណាស់ចិនមិនទទួលយកអាជ្ញាកណ្តាលដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះនេះទេ ដូច្នេះតុលាការមិនគួរយល់ព្រម ដើម្បីស្តាប់បទបង្ហាញដោយភាគីជម្លោះតែមួយនេះ។

លោកបានដោយកត់សម្គាល់ថា ប្រទេសទាំងពីរគួរបន្តមធ្យោបាយផ្សេងទៀតដែលពួកគេបានព្រមព្រៀងគ្នាដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះរបស់ពួកគេ។ សាលាក្តីនេះបានចេញពានរង្វាន់ចុងក្រោយរបស់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃអង្គារដោយមានពាក្យបណ្តឹងរបស់ទីក្រុងម៉ានីល ដែលទាមទារដោយឯកតោភាគី។

លោកបានបញ្ជាក់ថា ប្រទេសហ្វីលីពីននឹងដាក់ពាក្យករណីនេះដោយគ្មានការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយប្រទេសចិន បានបរាជ័យក្នុងការបំពេញកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនដែលមានចែងនៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសស្តីពីការប្រព្រឹត្តរបស់ភាគីនានានៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង (DOC) ឯកសារដែលបានចុះហត្ថលេខាដោយប្រទេសចិននិងសមាជិកនៃសមាគមអាស៊ាន រួមទាំងប្រទេសហ្វីលីពីន កាលពីក្នុងឆ្នាំ២០០២។

លោកថ្លែងថា ខ្ញុំគិតថានៅក្រោមលក្ខខណ្ឌមួយចំនួនដែលមានចែងក្នុងឯកសារហ្វីលីពីន ហាក់ដូចជាបានកើនឡើងខ្ពស់ជាងការចាំបាច់ហើយត្រូវពិនិត្យឡើងវិញគោលជំហររបស់ខ្លួន។ ដំណោះស្រាយជាមូលដ្ឋានដែលល្អបំផុតនោះគឺមានតែ ប្រទេសហ្វីលីពីនអាចនិយាយជាមួយចិន អំពីបញ្ហាដែលកើតឡើងអំពីស្ថានភាពនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។

អ្នកវិភាគបាននិយាយថា មូលហេតុពិតប្រាកដនៅពីក្រោយយោធា ដូច្នេះគេហៅថានៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលជាការចូលរួមផ្នែកយោធានិង ឆ្លៀតរកប្រាក់ចំណេញសង្គ្រាមរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលនៅក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ បានបញ្ជូនយន្តហោះយោធានិងនាវាចម្បាំងនៅក្នុងការឈ្លបយកការណ៍នៅដែនទឹកនិងអាកាស ដែលនៅក្បែរកោះនិងថ្មប៉ប្រះទឹករបស់ប្រទេសចិន។

សហរដ្ឋអាមេរិកមានគោលនយោបាយនៃការបង្កើតសង្គ្រាមឬជម្លោះក្នុងប្រទេសនេះផងដែរឬនៅក្នុងប្រទេសជិតខាងនៃគោលដៅមួយ (ដែលមានមូលដ្ឋានលើគោលបំណងរយ:ពេលវែងរបស់ខ្លួន), ចាប់ផ្តើមពីវៀតណាម, កូរ៉េ, អាហ្វហ្គានីស្ថាន, អ៊ីរ៉ាក់ ជាដើម។ ហើយសួរសំណួរសាមញ្ញទៅមន្ត្រីសហរដ្ឋអាមេរិកបាន តើអ្នកធ្វើអ្វីនៅក្នុងកន្លែងរបស់ខ្ញុំនៅក្នុងកន្លែងដំបូង? ៕